Tiểu dẫn Sở_kiến_hành

Sở Kiến Hành được sáng tác theo thể thơ ngũ ngôn cổ phong và được xếp trong tập Bắc hành tạp lục. Bắc hành tạp lục gồm 132 bài thơ chữ Hán, được Nguyễn Du sáng tác trong khoảng thời gian đi sứ sang Trung Quốc như vừa kể trên. Và tập thơ được xem như là một tập bút ký ghi cảm tưởng dọc đường.

Nội dung Sở kiến hành được Trương Chính tóm lược như sau:

Sở Kiến hành là cảnh một mẹ dắt ba con đi ăn xin, mẹ con này chắc rồi cũng sẽ bỏ thây nơi ngòi rãnh, làm mồi cho lang sói. Thương người mẹ, nhưng thương nhất là ba đứa con, "nỗi lòng đau đớn lạ thường, trông lên mặt trời như vì người mà vàng úa". Nhà thơ lại nghĩ đến hôm qua ở trạm Tây Hà, người ta cung đón cho đoàn mình nào là gân hươu, vây cá, thịt lợn, thịt dê đầy mâm cỗ. Các quan lớn không chọc đũa vào đã đành, mà kẻ tùy tùng cũng chỉ nếm qua, rồi đổ cho chó nhà hàng xóm, mà chó cũng chán chê không thèm ăn. Chẳng ai nghĩ đến cảnh bốn mẹ con nhà kia cùng cực đến thế.

Và ông còn nói thêm:

Bài này có câu kết rất có ý nghĩa. Rõ ràng Nguyễn Du mong muốn nhà vua thấy cái kết quả cụ thể cái chính sách trị dân của mình. Tất nhiên, những cảnh đó không phải chỉ ở bên Trung Quốc mới có...[3]